Gün olur…

Multitasking

Teknik terimlerin ve bazı özel kalıpların, başka dillerden Türkçe’ye tercümesi, hem oldukça zahmetli ve hem de çoğu zaman gerçek anlamını yansıtamayacak şekilde tercüme edilmesiyle sonuçlanmakta. Ve bu yazının konusu da bu kelimelerden biri olan, Multitasking.

Multitasking, İngilizce bilmeyen çoğu kişinin de aşina olduğu “multi” sıfatıyla başlamakta ve “tasking” kelimesiyle birleşip, “Bir Kelime Çok İşlem”li bir anlam kazanan bir kelime. Aslıyla bir teknik terimden evrilmiş bu birleşik kelime, kavram olarak aynı zamanda (t=sabit) birden çok farklı eylemi gerçekleştirebilmeyi işaret eder. Bir üst paragrafta tanımlamaya çalıştığım gibi, Türkçe’ye çoklu işlem olarak evrilmeye çalışılmış ama çoğu teknoloji kavramı gibi orjinal haliyle daha çok kullanılan bir kavram.

Daha fazla teknik detayla ilgilenmiyorsanız bir sonraki paragrafa devam edebilirsiniz. Göster kısmı ise biraz daha teknik detay içermektedir.

[spoiler effect=”phase” show=”Göster” hide=”Gizle”]

Wikipedia ‘da “Multitasking” kavramı üç kırılımda incelenmiş:

Multitasking may refer to any of the following:

  • Computer multitasking – the apparent simultaneous performance of two or more tasks by a computer’s central processing unit
  • Media multitasking could involve using a computer, mp3, or any other form of media in conjunction with one another.
  • Human multitasking – The ability of a person to perform more than one task at the same time.

“Computer multitasking” kısmı kelimenin kaynağı olan teknik ve biraz da mesleki dikkati/ilgimi çeken bir konu. Aslında tek işlemcili mimarilerde, multitasking sadece biraz illüzyon ile CPU(işlemci)’daki işlemlerin (process) zaman ve öncelik sıralamasıyla kaynak planlaması yapması sonucunda sanki hep beraber yapıyormuş gibi gösterme tekniğidir. Multitasking, tek bir işlemcinin birden fazla işi yürütmesi iken Multiprocessing’te birden fazla cpu birden fazla işi yürütmektedir.Yani aslında multitasking’te cpu işleri sırayla yapar, işlerin yapılışında paralellik yoktur. Multiprocessing‘te ise gerçek anlamda birden fazla iş aynı anda yapılabilir.

[/spoiler]

Teknoloji bakış açısından biraz daha uzaklaştığımızda,  günlük hayatta çoğu zaman multitasking yaptığımızı farkedeceğiz. Özellikle teknolojinin gelişimiyle eş zamanlı olarak yapmaya yürütmeye çalıştığımız eylem sayımız arttı. Hatta yeni neslin bir önceki nesle göre daha iyi multitasking yeteneği olduğunu gösteren çeşitli araştırmalar da olmuş.

Aşağıdaki video bu konuyla ilgili:

Peki multitasking gerçekten işe yarıyor mu? Mashable’daki bir makale beni bu konu hakkında biraz daha kafa yormaya ve araştırmaya yöneltti.

Çoğumuz multitasking yeteneğimizle övünürüz ama genel olarak multitasking maalesef yapılan işlerin kalitesini düşürüyor ve toplam süreyi uzatıyormuş. ( Genel olarak diyorum, çünkü çoğu zihinsel mekanizmanın hala belirli bir oranda çözümlenebilmiş olması, bu gibi hallerde “genelde” ibaresini kaldırmamıza engel oluyor. )

Psychology Today‘de 30 Mart’ta yayınlanan makaleye göre, multitasking sadece iki koşul sağlandığı taktirde söz konusu olabilirmiş: Birincisi, yaptığımız eylemlerden biri odaklanmamızı gerektirmeyecek kadar özümsediğimiz bir eylem olmalı, ve ikincisi ise, eylemler beynin farklı bilgi işlem noktalarında işlenmeli.

Örneğin, enstrümantal diye sınıflandırabileceğimiz söz içermeyen müzikleri dinlerken aynı zamanda etkin bir biçimde okuma eylemini yerine getirebilirmişiz. Ama eğer dinlediğiniz müziğin sözleri de varsa, o zaman beynin bilgiyi işleme kapasitesi bir önceki örnekten daha düşük bir grafik sergiliyormuş. Bunun sebebi ise, her iki eylemin de beynin aynı bölgesinin işlemesini gerektiriyor olması.

Bu bakış açısından hareketle multitasking zihin için oldukça  zahmetli bir eylem, belki de imkansız! Yani bizim multitasking yaptığımızı söylememiz pek doğru değil. Eğer denemek isterseniz, test etmek son derece kolay:

Bu eylemleri aynı zamanda yapabiliyor musunuz? Telefonla konuşurken, maillerinizi okuyun, IM(Instant Message) gönderin ve YouTube’da popüler videolardan birini izleyin.

Peki yaptığımızı zannettiğimiz multitasking değil ama ne?

Bizim de yaptığımız, tek CPU’lu mimarilerde multitasking diye adlandırılan işlemden pek farklı değil. Yaptığımız; bir eylemi gerçekleştirirken onu bırakıp, bir diğerine geçmemiz ve sonra tekrar yaptığımız işleme geri dönmek, yani aynı zamanda birden çok eylem yaptığımızı sanarken aslında yaptığımız bir eylemden diğerine hızlıca geçebilmek. (Serial Tasking) (Hey, aslında bu da iyi bir yetenek, yani sanırım !? )

Serial Tasking ile Single Tasking yöntemi karşılaştırıldığı zaman ise, özellikle zor eylemlerde maalesef Serial Tasking’ yöntemiyle en az %40 oranında daha uzun zamana ihtiyaç duyulmuş. Bu da aslında birden fazla eyleme odaklanmak yerine, tek eyleme odaklanıp o eylemi tamamladıktan sonra başka işlemi geçmenin daha üretken ve daha etkili olduğunu gösteriyor.

Multitasking
Multitasking - Image from pureliteracy.com

Gündelik hayatta çok sık yapılan eylemlerle ilgili başka bir araştırmada ise, çocukların ödevlerini yaparken TV seyrediyorsa daha kötü performans sergilediği ortaya konulmuş. Aynı araştırmada, e-maillerini sıklıkla kontrol etmeyen çalışanların da daha etkili çalıştığı gözlenmiş.

Aleyhine bu kadar kanıt varken bile multitasking hakkında kesin hüküm verebilmek için henüz erken. Ama yine de bu araştırmaları da göz önünde bulundurup, tek eylem üzerine odaklanmayı deneyebilirsiniz. Böylece kendinizi daha az yorup, daha iyi işler ortaya koyabilme ihtimalini de test etmiş olursunuz. Tabii ne yaparsanız yapın, trafikte aşağıdaki videodaki şahıs gibi olayı uç noktalara sürüklemeyin!

 

Share

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.